بررسی چاهک آسانسور
چاهک آسانسور یا چاه آسانسور؟!
چاهک آسانسور و چاه آسانسور دو اصطلاح رایج هستند که برخی مهندسین، گاهی اشتباهاً آن ها را به جای هم به کار می برند. اما مفهوم این دو چیست؟
چاه آسانسور فضایی است که به صورت یک تونل عمودی از پائین ترین سطح ساختمان (پی) تا سطح بام آخرین طبقه ساختمان و تا اتاقی در بالای ساختمان به نام موتورخانه (محل موتوری که آسانسور را به حرکت در می‌آورد) ادامه دارد و کابین آسانسور و سایر متعلقات آن در این مکان حرکت می نماید.
همان طور که در شکل پایین مشاهده می کنید، این چاه با دیوارهای داخلی طبقات و درب ها محصور شده و در این فضا، ریل حرکتی آسانسور و برخی از تجهیزات آسانسور نصب می‌شوند.
حتماً باید دقت شود که چاه آسانسور باید کاملاً عمود و شاقول شده باشد، تابیدگی یا خمیدگی نداشته باشد و هیچ گونه تجهیزات غیر آسانسوری (مانند آنتن مرکزی، شیرهای آب یا گاز و سیم‌کشی برق غیر مرتبط با آسانسور) نباید در این چاه، نصب یا عبور داده شوند. اندازه طول و عرض و ارتفاع این فضا بر اساس نوع آسانسور و ضوابط معماری مشخص می گردد که در نقشه کشی آسانسور می توان اندازه های دقیق را مشاهده نمود.
اما چاهک آسانسور همان چاله پایین آسانسور می‌باشد که در پی ساختمان اجرا می‌شود. در واقع چاهک، بخشی از چاه آسانسور است. چاهک آسانسور جهت تأمین فضای جان پناه برای سرویس کاران و نصب برخی تجهیزات از قبیل ضربه گیر یا بافر و… در پی اجرا می شود. چاهک آسانسور، همان چیزی است که قصد داریم در این مقاله، مفصلاً درباره آن صحبت نماییم.
در این چند خط شاید با اصطلاحات و لغاتی مواجه شده باشید که برایتان نامأنوس بوده باشند و می‌خواهید بیشتر و بهتر آن ها را بشناسید. لذا ابتدا، با مهم ترین اجزای آسانسور آشنا خواهید شد تا هم ادبیات یکسانی داشته باشیم و هم تصور روشن تری از کلیت اجزای آسانسور داشته باشید و پس از آن، فوراً به سراغ بحث خودمان، یعنی چاهک خواهیم رفت.
ابعاد چاهک آسانسور
اولین مسئله در طراحی آسانسور، تعیین تعداد آسانسور مطابق ظرفیتی که لازم داریم و پس از آن تعیین ابعاد چاه آسانسور می‌باشد.
الف) تعیین تعداد آسانسور:
برای تعیین تعداد دستگاه های آسانسور لازم، علاوه بر در دست داشتن حجم ترافیک تردد افراد در ساختمان، باید ضوابط مطرح شده در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان را نیز مورد توجه قرار دهیم:
- بند 15-2-1-2: در ساختمان های با طول مسیر قائم حرکت بیش از 7 متر از کف ورودی اصلی، تعبیه آسانسور الزامی است.
- بند 15-2-1-3: در ساختمان های 8 طبقه یا با طول مسـیر حرکـت 28 متـر و بیشـتر از کـف ورودی اصـلی، بایـد حـداقل دو دسـتگاه آسانسور پیش بینی شود، حتی اگر از نظر محاسبات تعداد و ظرفیت، یک دستگاه آسانسور کفایت نماید.
- بند 15-2-1-4: در ساختمان های با طول مسیر حرکت بیش از 21 متر از کف ورودی اصلی، حداقل یک دستگاه آسانسور مناسب حمل بیمار (برانکارد بر) باید تعبیه شود.
- بند 15-2-1-5: در ساختمان هایی که وجود چند آسانسور الزامی است، باید حداقل یکی از آسانسورها قابلیـت حمـل صـندلی چرخ دار (ویلچر بر) را داشته باشد.
ب) تعیین ابعاد آسانسور:
برای تعیین ابعاد آسانسور، باید مساحت مفید کابین آسانسور را طبق ظرفیت (تعداد مسافران مجاز یا جرم مجاز برحسب کیلوگرم) و سرعت آسانسور تعیین کنیم. با استفاده از جداول 15-2-2-2-1 -الف و 15-2-2-2-1-ب مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان می‌توانیم حداقل و حداکثر ابعاد کابین را به دست آوریم.
برای جلوگیری از اضافه بار (بار بیش از ظرفیت آسانسور)، مساحت کابین باید محدود شود که بدین منظور، جدول زیر حداکثر فضای کابین برای ظرفیت های مختلف را در اختیار ما قرار می‌دهد:
ظرفیت 100 کیلوگرم برای آسانسور یک نفره و 180 کیلو گرم برای آسانسور 2 نفره در نظر گرفته شده است.
از طرفی یک حداقل مساحت کابین آسانسور نیز باید در نظر گرفت، تا مسافران داخل کابین، احساس بهتری داشته باشند. حداقل مساحت کابین، متناسب با تعداد نفرات، به شرح جدول زیر است:
مساحت مفید نهایی کابین، عددی بین دو مقدار به دست آمده از جداول فوق در نظر می‌گیریم و سپس طبق آن، می توانیم ابعادی برای داخل کابین به دست آوریم. لازم به ذکر است که تعیین تعداد و ظرفیت و ابعاد آسانسور بر عهده مهندس معمار می‌باشد.
ما تا اینجا، مساحت مفید داخل کابین را به دست آوردیم. پس ابعاد چاه آسانسور و چاهک آسانسور را چگونه به دست آوریم؟!
برای ابعاد چاه، می‌توانیم همان ابعاد داخل کابین را حدوداً 20 سانتی متر از هر طرف افزایش دهیم. برای به دست آوردن ابعاد چاهک هم، می‌توانیم حدوداً 10 سانتی‌متر به ابعاد چاه اضافه کنیم (ابعاد اجرایی) تا نیرو های اجرایی و نصابان آسانسور، فضای کافی برای اجرای آرماتور های جانبی چاهک را داشته باشند. البته دقت کنید که در نهایت، ابعاد چاهک باید تقریباً به همان ابعاد چاه باشد.
البته که ابعاد چاه آسانسور باید یک مستطیل متناسب و زیبا باشد یا به عبارتی مستطیل بد قواره ای نباشد!
برای تعیین ابعاد چاه آسانسور باید به ضوابط زیر نیز توجه داشته باشیم:
- حداقل عرض کابین در ساختمان های عمومی 110 سانتی متر و حداقل عمق 140 سانتی متر باشد.
- ابعاد آسانسور ویلچر بر مطابق بند 15-2-1-9 است:
- ابعاد آسانسور برانکارد بر مطابق بند 15-2-1-10 است:
منابع:
سبزسازه