وال پست چیست؟
حتما خرابی های ساختمان مسکن مهر زلزله کرمانشاه را به یاد دارید، زلزله‌ی آبان ماه سال 1396 در کرمانشاه، سبب ایجاد فضایی برای تحول در رویکرد مهندسین ایرانی در رابطه با اعضای غیر سازه ای و رفتار آنها در حین زلزله گردید. یکی از روش هایی که برای مهار اجزای غیر سازه ای وجود دارد و بیشتر مورد استقبال قرار گرفته، استفاده از وال پست یا کلاف های قائم و افقی است.
ما در این ایبوک تلاش کردیم با رویکردی جدید و بررسی کامل المان غیرسازه ای به نام وال پست، گامی در کاهش خسارات مالی و جانی برای هموطنانمان برداریم.
وال پست
هدف اصلی در اجرای وال پست جلوگیری از تغییر شکل خارج از صفحه‌ی دیوارهای غیر سازه‌ای بوده و wall post هیچ نقشی در تحمل بارهای جانبی ناشی از زلزله ندارد. وال‌پست ها به طورکلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- وال‌پست عمودی
- وال‌پست افقی
یک نمونه از اجرای وال پست های افقی و عمودی در شکل زیر مشاهده می‌شود:
اجرای وال پست
در واقع وال پست یکی از المان های غیر سازه ای می باشد که اجرای درست آن تأثیر فراوانی در کنترل خرابی دیوارها دارد. علیرغم اهمیت اجرای این المان در سازه ها، اجرای وال پست در سازه های شهری در ایران پیشینه چندانی نداشته و تقریباً محدود به یک دهه ی اخیر می‌گردد، اما با این حال همچنان در بسیاری از سازه هایی که در کشورمان ساخته می‌شوند اجرای وال پست یا انجام نمی شود و یا محاسبه و اجرای آن همراه با نقاط ضعف اساسی صورت می‌گیرد.
اما چرا اجرای درست وال‌پست اهمیت دارد؟
تا قبل از زلزله‌ی کرمانشاه تصور عمومی این بود که در هنگام زلزله، تنها سالم ماندن المان های اصلی سازه یعنی تیر، ستون و سقف‌ها ضامن عملکرد مناسب سازه بوده و در این صورت میزان خسارات ناشی از زلزله بسیار اندک خواهد بود. اما واقعیت در زلزله‌ی سال 96 نمایان گشت و نشان داد که حتی در شرایطی که سازه پایدار بماند و به اعضای اصلی آن آسیبی وارد نشود آسیب در اعضای غیر سازه ای، (دیوارهای پیرامونی، تیغه‌ها، نماهای ساختمان، تاسیسات و …) ممکن است عملکرد کلی سازه را زیر سؤال برده و آسیب‌های اقتصادی و حتی جانی جبران ناپذیری پدید آورد.
ضوابط اجرای وال پست در آیین نامه ها
در آیین‌نامه‌ی 2800 ویرایش چهارم، در بند 7-5-3 ضوابط مربوط به اجرای دیوارهای غیر سازه‌ای مورد بحث واقع شده است. با توجه به این بند در حالتی که حداقل یکی از شروط زیر وجود داشته باشد، نیاز به اجرای وال‌پست قائم خواهیم داشت:
الف- طول دیوار بیشتر از 6 متر باشد (6≤ L). لازم به ذکر است که این فاصله در برخی دستورالعمل‌ها 5 متر ذکر شده است.
ب- طول دیوار بیشتر از 40 برابر ضخامت دیوار باشد (40×t≤ L).
در رابطه با وال‌پست افقی هم در آیین‌نامه‌ی 2800 اشاره شده، درصورتی‌که ارتفاع دیوار از 3.5 متر بیشتر شود، وال‌پست افقی باید اجرا شود (3.5≤ L). در این رابطه هم علاوه بر مورد اول برخی دستورالعمل‌ها محدودیت 30 برابر ضخامت دیوار را منظور کرده‌اند.
آیا ضخامت wall post دارای ضوابط آیین نامه ها دارای محدودیت است؟
دیوار غیر سازه‌ای که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارد، باید کاملاً به زیرِ پوشش سقف مهار شود، یعنی رگ آخر تیغه با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای داده شود (مُهر شود). رعایت این نکات سبب می‌شود تا حد امکان، از تغییر شکل های دیوار تحت نیروی زلزله جلوگیری شود. روشی که معمولاً به طور مرسوم در سازه ها برای مهر کردن دیوار استفاده می‌شود در شکل زیر نشان داده شده است.
منابع: